Nee, stijging incidenten met bleekwater komt niet doordat mensen er van drinken

Een pagina op de website van de Europese Commissie waarschuwt voor onjuistheden over het coronavirus, omdat, zo stellen zij, “onjuiste informatie over het virus of gevaarlijke tips die de ronde doen, de volksgezondheid in gevaar kunnen brengen”. Als voorbeeld van zo’n gevaarlijke tip geven zij de bewering dat je een besmetting met het coronavirus zou kunnen genezen door bleekmiddel of pure alcohol te drinken. Het gevolg hiervan zou duidelijk blijken want, zo staat op de webpagina, het Belgisch antigifcentrum zou “15% meer meldingen van ongelukken met bleekwater hebben gekregen”.

Europese Commissie verwijst naar krantenartikels

Op de website van de Europese Commissie vonden we niet meteen een bronvermelding. Daarom nam Factcheck.Vlaanderen contact met hen op. Zij laten weten dat de pagina tijdens de Covid19-pandemie opgesteld werd en regelmatig werd bijgewerkt om rekening te houden met de snel veranderende situatie op dat moment.

Ondertussen is de pagina al een tijdje niet meer bijgewerkt. “Hoewel we niet hebben bijgehouden welke specifieke bron van deze informatie destijds werd gebruikt, hebben we verschillende links geïdentificeerd waar de informatie vandaan kan zijn gekomen”, voegt hun woordvoerder toe. De Europese Commissie verwijst hiervoor naar een lijst van artikels gepubliceerd in Belgische media over het onderwerp in 2020.

Antigifcentrum sprak niet over incidenten door het bewust drinken van bleekwater

In een artikel uit de lijst, gepubliceerd door VRT, verklaarde professor Dominique van Dijck, adjunct-directeur van het Belgische Antigifcentrum, dat Belgen zouden geëxperimenteerd hebben met bleekwater nadat de Amerikaanse president Trump gesuggereerd heeft dat het inspuiten van bleekwater wel eens een goed idee zou kunnen zijn.

Ook op de website van het Belgische Antigifcentrum zelf verscheen een artikel waarin communicatieverantwoordelijke Patrick De Cock verklaart dat “In vergelijking met dezelfde periode van vorig jaar (april 2019) werden bijna achthonderd oproepen meer afgehandeld. Een stijging met maar liefst 15%”. In het artikel is geen sprake van mansen die bewust bleekwater drinken.

Sinds eerste coronagolf meer incidenten met bleekwater

Factcheck.Vlaanderen nam contact op met Patrick De Cock. Volgens hem kreeg het Antigifcentrum in het coronajaar 2020 maar liefst 47% meer oproepen voor bleekwater. Het middel, ook javel of natriumhypochloriet genoemd, wordt vooral gebruikt als huishoudproduct omwille van de ontsmettende werking. Het doodt namelijk bacteriën, virussen en schimmels.

Op de website van het Antigifcentrum kunnen we lezen dat de coronacrisis zorgde voor een stijgend aantal ongevallen met chemische producten waaronder bleekwater. Concreet meldde De Cock dat bleekwater voor huishoudelijk gebruik in 2019 zorgde voor 929 incidenten. In 2020 waren dat er de helft meer: 1370.

Naarmate het coronavirus minder actief werd, daalde het aantal incidenten. Maar het zijn er nog steeds meer dan voor corona, met een moeilijk te verklaren stijging vorig jaar, vertelt De Cock. “Als we 2023 beschouwen als het jaar dat het ergste van de coronastorm achter de rug was, zien we toch nog een stijging met ruim 18% tegenover het pre-coronajaar 2019”.

Bron: Antigifcentrum (via mail).

Bleekwater werd als desinfectiemiddel gebruikt

In de strijd tegen het coronavirus werd volgens De Cock frequenter en grondiger schoongemaakt: “Mensen kochten daarbij grote hoeveelheden én veelal sterk geconcentreerde huishoudproducten waarbij voornamelijk bleekwater werd gebruikt om het virus huishoudelijk te bestrijden.”

De Cock verklaart dat hoe meer een product gebruikt wordt, hoe meer ongevallen er gebeuren. Maar de stijging was voornamelijk het gevolg van bleekwater dat als desinfectiemiddel werd gebruikt en niet omdat het werd gedronken. “Orale inname gebeurde uiteraard ook, maar vond plaats wanneer bijvoorbeeld een restje werd overgegoten in een water- of frisdrankflesje waardoor er accidenteel van werd gedronken." Wat ook gebeurt: mensen die bleekwater mengen met een zuur of base, zoals een ontstopper of ontkalker, waardoor chloorgas vrijkomt en het mensen bedwelmt.

Geen melding van incidenten waarbij mensen bleekwater dronken

Op de vraag of mensen ook bewust bleekwater gedronken hadden om het coronavirus tegen te gaan, liet De Cock het volgende weten: “We kregen wel enkele zeldzame informatieve vragen of een scheut bleekwater in het bad kan helpen om het lichaam te beschermen of weerbaar te maken tegen corona. Hierop was het antwoord uiteraard negatief, wegens het risico op huidirritatie. Hier dus, gelukkig, geen Amerikaanse toestanden."

Een factcheck van Gezondheid en Wetenschap uit 2020 vermeldt wel dat het Antigifcentrum na een oproep van Donald Trump om jezelf te desinfecteren met bleekwater, een stijging kende van het aantal oproepen over irritatie door bleekwater.

Europese Commissie pastte pagina aan

De woordvoeder van de Europese Commissie liet nog weten dat “de informatie gepubliceerd door het Belgische Antigifcentrum een stijging vermelden van 15% van het aantal oproepen gerelateerd aan het gebruik van verschillende toxische stoffen tijdens de eerste maanden van de pandemie. Deze gegevens zijn inderdaad niet specifiek voor de vergiftiging met bleekwater.”

De Europese Commissie plaatste inmiddels bovenaan de webpagina een melding dat de inhoud van de sectie mogelijks verouderd is.

Conclusie

De stijging van het aantal meldingen met bleekwater had te maken met het gebruik ervan als desinfectiemiddel tijdens de coronapandemie. Er werden geen meldingen gemaakt van mensen die bewust bleekwater gedronken hadden om het coronavirus tegen te gaan.