Johns Hopkins heeft geen valse informatie verspreid over COVID-19
De brief circuleert zowel via e-mail als op Facebook. We namen contact op met het UZ Gent. Hoewel ze bij het universitaire ziekenhuis op de hoogte zijn van het bestaan van de brief, blijken ze er niets mee te maken te hebben.
De zoektocht leidde ons vervolgens naar de website van Probus Vlaanderen, waar de brief integraal te lezen was. Probus is een afkorting voor ‘Association of retired PROfessional and BUSiness-people’. De vereniging blijkt zowel in België als internationaal actief te zijn, voornamelijk als netwerkgelegenheid. Elke afdeling of ‘club’ zou echter een zelfstandig leven leiden.
We vroegen de eigenaar van de website van Probus Vlaanderen of hij ons meer kon vertellen over de oorsprong van de brief. De man gaf meteen toe zelf de auteur te zijn. Hij schreef de brief op basis van informatie die hij zelf via mail ontvangen zou hebben. Hij kon niet meer zeggen wie hem die info gestuurd had. Hij liet ons weten dat hij besloten had om de brief om die reden offline te hebben gehaald. (Bron: mailverkeer op 20 december 2020)
Of de man de brief effectief offline haalde, is moeilijk na te gaan. De pagina zelf staat nog online, maar de inhoud zit voortaan verscholen: enkel leden van de vereniging kunnen er nog inloggen om de pagina te bekijken.
Dat er voorzichtig met de brief omgegaan moet worden, bleek al snel. Hoewel enkele claims over het coronavirus wel correct zijn, bevat de brief toch veel foute informatie. Factcheck Vlaanderen onderzocht verschillende claims uit de brief.
Claim: “Infectie met het virus veroorzaakt geen verkoudheid met een loopneus of vette hoest, maar een droge hoest.”
Hoesten is een typisch voorkomend symptoom van COVID-19 en het klopt dat het daarbij vaak om een droge hoest gaat. Een loopneus kan ook een symptoom van COVID-19 zijn, maar het is minder typisch.
Claim: “Het virus is niet bestand tegen hitte en sterft als het wordt blootgesteld aan temperaturen van 26-27 graden, dus warme dranken zoals thee, kruidenthee of soep moeten vaak overdag worden geconsumeerd, of gewoon heet water: hete vloeistoffen neutraliseren het virus, dus vermijd het drinken van ijswater.”
Hoewel het virus erg gevoelig is voor warmte, zonlicht en uitdroging, hebben warme dranken geen invloed op de ontwikkeling van een infectie met het coronavirus. Ze kunnen de symptomen van een verkoudheid tijdelijk verlichten, maar ze doden het virus niet. Ook koude dranken zoals ijswater hebben geen invloed op het virus.
Claim: “Stel jezelf bloot aan de zon!”
Zoals de mythbusters van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) aangeven, kun je jezelf niet tegen het virus beschermen door in de zon te gaan liggen. Ook het gebruik van UV-licht via een speciale lamp houdt een besmetting met het virus niet tegen, het kan zelfs schadelijk zijn voor je huid en ogen.
Claim: “De grootte van het virus is vrij groot (diameter van ongeveer 400-500 nanometer) dus elk type masker kan het stoppen: in het normale leven zijn speciale maskers niet nodig, eenvoudige maskers zijn voldoende. Aan de andere kant is de situatie anders voor artsen en gezondheidswerkers die worden blootgesteld aan hoge virale belastingen en speciale apparatuur moeten gebruiken.”
De FFP2-maskers zijn inderdaad enkel bedoeld voor de professionele zorgverleners. Voor persoonlijk gebruik kunnen stoffen mondmaskers gebruikt worden die gemaakt zijn volgens specifieke richtlijnen. Meer info vind je hier.
Er werd al eerder geconcludeerd dat stoffen mondmaskers minder goed beschermen tegen het coronavirus dan andere maatregelen zoals het beperken van je contacten en afstand houden, maar de maskers zijn zeker niet nutteloos. “Het risico op een corona-infectie beperken vraagt meerdere maatregelen, waarvan het mondmasker slechts een onderdeel vormt.” Welke mondmaskers het beste beschermen tegen het coronavirus, vind je hier.
Ten slotte is het virus kleiner dan de diameter van 400 tot 500 nanometer die in de brief vermeld staat: het virus bedraagt 0,1 micrometer ofwel 100 nanometer in grootte (ofwel 0, 000 000 100 meter).
Claim: “Wanneer het virus op metalen vlakken wordt gevonden, overleeft het ongeveer 12 uur.”
In deze check van VRT NWS (titel: ‘Dit klopt wél: Het coronavirus kan tot 72 uur overleven op voorwerpen’) wordt voor drie materiaalsoorten opgesomd hoe lang het virus er kan overleven: voor metaal en plastic is dat 2 tot 3 dagen, voor karton 1 dag. Het is dus nuttig om oppervlakken en materialen regelmatig te ontsmetten.
Claim: “Het virus kan ongeveer 6/12 uur in kleding en stoffen nestelen: normale wasmiddelen kunnen het doden. Voor kleding die niet elke dag gewassen kan worden, kun je ze lang in de zon laten liggen, de Covid 19 zal niet weerstaan.”
Op info-coronavirus.be is te lezen dat het coronavirus in ideale omstandigheden gemiddeld zo’n drie uur op gladde oppervlakken en materialen (zoals deurklinken, leuningen, tafels …) overleeft en dat het virus op absorberend materiaal (zoals karton, papier, textiel …) niet goed kan overleven.
Kledij hoeft niet grondiger of anders gewassen worden dan normaal, tenzij je mogelijk in aanraking kwam met het virus (bijvoorbeeld als iemand op jouw kledij hoest of niest). Daarbij is het aangeraden om voor een wasprogramma met hogere temperatuur te kiezen, en extra wasmiddel te gebruiken. Deze explainer van Test Aankoop raadt ook aan om de kledij nadien te laten drogen in de zon.
Claim: “Het virus wordt voornamelijk overgedragen door direct contact, door het aanraken van stoffen of materialen waarop het virus aanwezig is: het is essentieel om regelmatig uw handen te wassen. (…) Desinfecteer het toetsenbord van computers en mobiele telefoons.”
Op info-coronavirus.be is te lezen dat het coronavirus zich verspreidt van mens tot mens via kleine druppeltjes die bij hoesten en niezen vrijkomen. Via die druppeltjes komt het virus terecht in de lucht, op voorwerpen en oppervlakken. Wie die druppeltjes inademt of via de handen in de mond, neus of ogen binnenkrijgt, kan besmet raken met het virus. Er is dus inderdaad een besmettingsrisico door contact met besmette voorwerpen en oppervlakken, maar dat risico is kleiner dan door rechtstreeks contact met een besmet persoon.
Claim: “Het virus overleeft slechts 10 minuten op je handen.”
Deze claim klopt niet, het virus overleeft tot wel 9 uur op de handen. Wanneer de virusdeeltjes vermengd zijn met snot, kunnen ze zelfs tot 11 uur overleven op de huid. Ter vergelijking: het verkoudheidsvirus IAV overleeft nog geen twee uur op de handen. Daarom is handhygiëne essentieel in de strijd tegen COVID-19.
Claim: “U kunt gorgelen met een desinfecterende oplossing die de hoeveelheid virus die uw keel zou kunnen binnendringen, elimineert of minimaliseert, dus u verwijdert het voordat het in de luchtpijp terechtkomt en vervolgens in de longen. (...) We moeten ervoor zorgen dat de keel vochtig blijft, in ieder geval zo vochtig mogelijk. Drink minstens elke 15 tot 20 minuten een paar slokjes water. Waarom? Zelfs als het virus in uw mond komt … zal water of andere vloeistoffen het door de slokdarm en in de maag brengen. Eenmaal in de maag zal maagzuur het virus doden. Als u niet regelmatig genoeg water drinkt, kan het virus gemakkelijker in uw longen terechtkomen.”
Er is geen wetenschappelijk bewijs dat de keel spoelen met water – met of zonder toevoeging van zout of azijn – kan beschermen tegen het coronavirus.
De WHO waarschuwt ook om nooit desinfecterende schoonmaakmiddelen, zoals bleekwater, in je lichaam in te brengen. De producten zijn gevaarlijk: ze zijn giftig en kunnen veel schade toebrengen in je lichaam en aan je ogen en huid.
Claim: “Experts raden aan om een eenvoudige controle uit te voeren die u elke ochtend zelf kunt doen: haal diep adem en houd je adem langer dan 10 seconden in. Als je dit doet zonder te hoesten, onderdrukkend te zijn, etc., dan blijkt dat er geen fibrose in de longen is, wat in feite duidt op het ontbreken van infectie. Controleer dit op zulke kritieke momenten elke ochtend in een omgeving met schone lucht.”
Deze claim werd al meermaals weerlegd. Je adem al dan niet tien seconden kunnen inhouden, vertelt je niet of je besmet bent met het coronavirus.
De brief die circuleert op sociale media is niet afkomstig van het UZ Gent. Hoewel sommige informatie wel degelijk klopt, bevat ze ook desinformatie. De auteur ervan is gekend bij de redactie en zou de brief intussen offline gehaald hebben.