Waar komt dit nieuws vandaan?

Een vaccin tegen covid-19 kan nog lang op zich laten wachten. Daarom zoeken wetenschappers over de hele wereld ook naar een geneesmiddel. In eerste instantie testen ze hiervoor bestaande geneesmiddelen. Een nieuw medicijn ontwikkelen is immers duurder en tijdsintensiever.

Dankzij een ‘compassionate use’-programma kunnen artsen covid-19-patiënten behandelen met bepaalde medicijnen. ‘Compassionate use’ is het gebruiken van geneesmiddelen die nog niet goedgekeurd zijn om een ernstig zieke persoon te behandelen wanneer er geen andere behandelingsmogelijkheden zijn.

Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn er geen geneesmiddelen waarvan aangetoond is dat ze covid-19 kunnen voorkomen of genezen (1). Er lopen wel verschillende onderzoeken naar de werking van bestaande geneesmiddelen bij covid-19.

Remdesivir

Remdesivir is een experimenteel geneesmiddel dat ontwikkeld werd als behandeling tegen ebola. De University of Chicago Medicine is hoopvol over de voorlopige resultaten van een van haar studies (2). De onderzoekers geven echter zelf aan dat de studie niet volledig volgens de regels van de kunst verloopt. Zo is er bijvoorbeeld geen placebogroep en heeft het onderzoek nog niet alle stappen van kwaliteitscontrole doorlopen. Omdat de studie nog niet is afgerond, kunnen we geen conclusies trekken uit de voorlopige resultaten.

Bovendien blijkt uit een Chinese studie dat het gunstige effect van remdesivir bij covid-19-patiënten eerder beperkt was (3).

(Hydroxy)chloroquine

(Hydroxy)chloroquine (HCQ) is een geneesmiddel dat wordt gebruikt tegen onder andere malaria, reumatoïde artritis en systemische lupus erythematosus (SLE). Op basis van de resultaten van een zeer kleine studie noemden enkele politieke leiders het medicijn ‘een geschenk uit de hemel’.

Ondertussen blijkt HCQ achterhaald. Een nieuwe, grotere studie kon niet bewijzen dat het middel doeltreffend is tegen covid-19 (4). Er loopt nog een groot onderzoek in het Verenigd Koninkrijk, waarvan we in juni de resultaten kennen. Dat onderzoek zal definitief bepalen of hydroxychloroquine potentieel heeft of niet.

Voorlopig blijft de aanbeveling van het Belgisch Centrum voor Farmacotherapeutische Informatie (BCFI) dat HCQ enkel gebruikt mag worden bij de behandeling van covid-19 in het ziekenhuis en onder strenge voorwaarden (5).

Antibiotica en azithromycine

Antibiotica zijn werkzaam tegen bacteriën. Aangezien covid-19 wordt veroorzaakt door een virus, zullen antibiotica dus niet werken. Ernstig zieke covid-19-patiënten krijgen soms antibiotica toegediend in het ziekenhuis, omdat ze kans hebben op een bijbesmetting met bacteriën. Neem in ieder geval nooit antibiotica op eigen houtje.

Azithromycine is een antibioticum dat soms gebruikt wordt bij de behandeling van luchtweginfecties. De Belgische gezondheidsinstanties en -experten waarschuwen dat azithromycine niet bewezen werkzaam is tegen covid-19.

Lopinavir en ritonavir

Lopinavir en ritonavir zijn hiv-remmers. Er werd even gedacht dat ze ook het nieuwe coronavirus zouden kunnen remmen, maar dit is nooit bewezen (6).

Ruconest

Ruconest werd ontwikkeld als medicijn tegen erfelijke vormen van acute vochtophopingen in het lichaam (angio-oedeem). De resultaten van een zeer kleinschalig onderzoek bij 5 covid-19-patiënten waren positief, maar op basis daarvan kunnen we uiteraard geen conclusies trekken. Nu volgt een grotere studie bij 150 mensen.

Leukine

Leukine is een geneesmiddel dat gebruikt wordt bij de behandeling van personen die herstellen na een chemotherapie. Vlaamse onderzoekers werken nu samen om na te gaan of het middel ook kan werken tegen covid-19. Er zijn nog geen resultaten beschikbaar van deze studie.

Conclusie

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie is er nog geen werkzaam geneesmiddel tegen covid-19 beschikbaar. Van antibiotica en hiv-remmers weten we dat ze niet werken. Ook hydroxychloroquine werkt hoogstwaarschijnlijk niet. De mogelijke werking van andere bestaande geneesmiddelen wordt momenteel onderzocht, maar van deze studies zijn nog geen of niet genoeg resultaten beschikbaar.