Waar komt dit nieuws vandaan?
Tamiflu is een bekende griepremmer die gelanceerd werd in 2009 naar aanleiding van de Mexicaanse griep. Dat dit onderzoek naar de werking van het geneesmiddel nu pas is gedaan komt omdat producenten niet altijd hun onderzoeksgegevens vrijgeven. Het onderzoek is gedaan in samenwerking met de Cochrane Collaboration, een groep wetenschappers die zich sterk maakt om het wetenschappelijk bewijs voor alle behandelingen te bundelen. Deze groep ijverde al sinds de lancering van de griepremmer naar het vrijgeven van alle onderzoeksgegevens, maar die werden pas vorig jaar vrijgegeven.
Het onderzoek is een systematische review, waarin alle studies naar griepremmers worden samengenomen. De review bevat 20 studies naar het effect van de griepremmer oseltamivir bij gezonde volwassenen. Uit de resultaten blijkt dat het middel maar in beperkte mate helpt tegen griepsymptomen. Zo zou iemand die de griep heeft en Tamiflu neemt gemiddeld 6,3 dagen last hebben van kwaaltjes. Dit is 7 dagen met een neppil. Het preventief innemen van de griepremmer vermindert de kans op symptomatische griep enigzins. Om bij 1 persoon deze griep te voorkomen zouden 33 personen het middel preventief moeten innemen. De onderzoekers konden geen antwoord geven op de vraag of griepremmers complicaties van griep zoals longontsteking tegengaan omdat dit in de studies niet goed is onderzocht. Het medicijn kent heel wat bijwerkingen. Zo vonden de wetenschappers een hogere kans op misselijkheid, overgeven, psychiatrische stoornissen en nierproblemen.
Hoe moeten we dit nieuws interpreteren?
Deze review is baanbrekend binnen het veld van de systematische reviews naar het effect van geneesmiddelen. Dit komt omdat de review gebaseerd is op studierapporten van fabrikanten in plaats van op studies die gepubliceerd zijn in wetenschappelijke tijdschriften. Een eerdere versie van deze review vond onverklaarbare verschillen tussen deze bronnen. Zo was de grootste studie naar Tamiflu, met bijna 1400 mensen, nooit gepubliceerd. Als de review alleen op gepubliceerde studies was gebaseerd, leek het alsof de griepremmer complicaties door griep zou verminderen. Maar na het evalueren van alle studies was dit effect niet aanwezig. Dit toont aan dat het maken van een review op alleen gepubliceerde studies hier een onjuist antwoord zou geven. Hierom hebben de onderzoekers veel moeite gedaan om alle studies naar griepremmers boven tafel te krijgen. Dat de producenten na vele jaren hun gegevens toch eindelijk vrijgaven, was mede naar aanleiding van een grote mediacampagne. Meer dan de helft van de onderzoeksgegevens waren niet gepubliceerd.
De onderzoekers evalueerden de wetenschappelijke kwaliteit van deze studies. Ze vonden dat de rapporten van deze studies vaak niet compleet waren. Ook vonden ze fouten in het studieopzet. In bijvoorbeeld 11 van de 20 studies was de neppil en de echte pil niet precies vergelijkbaar. Dit kan de resultaten vertekenen.
Alle studies vergeleken Tamiflu met een neppil (placebo), waardoor men niet kan stellen dat Tamiflu niet beter is dan paracetamol.
Het preventief effect van de griepremmer is onderzocht in slechts drie studies. Uit de resultaten blijkt dat het middel de kans op symptomatische griep vermindert. Dit effect is echter nog niet bewezen vanwege fouten in de studieopzetten. Ook werd het effect niet aangetoond voor vergelijkbare ziekten zoals ‘asymptomatische griep’ en ‘griepachtige klachten’.
Het kleine positieve effect dient te worden afgewogen tegen de bijwerkingen van het middel.
De conclusie van deze review komt overeen met de conclusie van een soortgelijke review door het FDA. Dit is een Amerikaans agentschap van de federale overheid dat de kwaliteit en veiligheid van medicijnen bewaakt. Dit agentschap bekijkt alle onderzoeksgegevens voordat een middel op de markt mag worden gebracht. Zij concluderen dat het middel ‘matig’ effectief is en dat dit alleen geldt op het verminderen van de symptomen en het voorkomen van de ziekte.
Conclusie
Tamiflu helpt in beperkte mate (gemiddeld één dag minder symptomen) tegen de symptomen van griep. Het is niet duidelijk of het helpt om de griep te voorkomen. Vermits paracetamol niet onderzocht werd in deze studies, kunnen we niets besluiten over het effect van paracetamol in vergelijking met Tamiflu.
