okt
2024
Windmolenpiek breekt zelden af, meer onderzoek nodig naar gevolgen voor milieu
Op 19 januari publiceerde Dwarsnieuws, een Nederlandse opiniewebsite, een artikel en YouTube-video met de titel “Hoe windmolens koeien vermoorden”. Volgens het artikel leveren windmolens vaak te veel stroom - ook wel zwerfstroom genoemd - die via aardpennen in de grond zouden geloosd worden. Dit zou volgens Dwarsnieuws zorgen voor ‘dancing cows’: koeien die door de stal bewegen alsof ze onder stroom staan, waardoor ze geen melk meer zouden geven of geen water meer drinken.
Screenshot van Dwarsnieuws.
Dwarsnieuws verwijst voor dit fenomeen naar een artikel van de Nederlandse krant het Financieele Dagblad (FD), waarin een melkboer vertelt dat zijn koeien ziek werden door nabijgelegen windmolens. Klopt het dat windmolens hiervoor kunnen zorgen?
Zwerfstroom: elektrische stroom verlaat gangbare stroomcircuit en gaat rondzwerven
Het Vlaamse Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek (ILVO) leidt samen met enkele andere organisaties en veehouders een operationele groep die onderzoek doet naar zwerfstromen. Het dossier “Zwerfstromen in de melkveestal” legt uit wat zwerfstroom is en hoe dit kan zorgen voor afwijkend gedrag bij koeien. Zwerfstroom is een elektrische stroom die het gangbare stroomcircuit verlaat en rond gaat zwerven. In een koeienstal kunnen alle geleidende materialen hierdoor onder een lichte stroom komen te staan.
Als een koe in contact komt met een geleider die onder stroom staat en haar lijf op dat moment de weg van de minste weerstand vormt naar de grond, vloeit de stroom door haar lijf en kan ze een lichte schok voelen. Wanneer zwerfstromen aanwezig zijn, proberen koeien contact met deze elektrische ladingen te vermijden. Dit kan leiden tot afwijkend gedrag, zoals koeien die zich niet laten uitmelken of weigeren te drinken.
Geen verband met windmolens
Het artikel van het FD, waar Dwarsnieuws naar verwijst, legt uit dat wanneer de aarding niet goed is, stroom in de grond terecht kan komen en op die manier bijvoorbeeld via een waterleiding kan opduiken in een koeienstal. Maar er is geen wetenschappelijk bewijs dat windmolens zwerfstromen veroorzaken. De vernoemde onderzoekers in het artikel bevestigen dit verband niet. Die bewering komt van de Nederlandse melkboer zelf.
De YouTube-video bij het bericht van Dwarsnieuws verwijst nog naar een studie van de Universiteit van Florida. Maar ook die studie noemt windmolens niet als oorzaak van zwerfstromen in koeienstallen.
Verschillende oorzaken zwerfstromen
“Zwerfstromen ontstaan wanneer elektriciteit niet door geleiders of kabels loopt, maar een andere weg vindt, bijvoorbeeld via de grond”, vertelt professor Geert Deconinck, werkzaam aan het Departement Elektrotechniek van de KU Leuven. “Dit is typisch het gevolg van een elektrische fout, bijvoorbeeld een kabel waarvan de isolatie kapot is.”
Zwerfstromen kunnen ontstaan door oorzaken binnen het bedrijf, zoals door slecht geïsoleerde of beschadigde elektrische kabels, maar ook door externe factoren, denk aan nabije spoorwegen of een hoogspanningslijnen. Volgens ILVO ligt de oorzaak meestal binnen het bedrijf zelf.
Lieven Vandevelde, professor elektromechanica aan de UGent, wijst erop dat zwerfstromen vaak te wijten zijn aan een slechte aarding, bijvoorbeeld via de neutrale geleider in plaats van een aparte aardgeleider. “Het heeft op zich dus niets te maken met de windenergie zelf”, vertelt hij.
Windmolens lozen geen overtollige stroom in de grond
“Dat windmolens hun overtollige stroom in de grond steken via aardpennen is dus helemaal niet correct”, vertelt professor Deconinck. Het is mogelijk dat er foutstromen zijn, maar dat is niet anders bij windmolens dan bijvoorbeeld bij spoorwegen of het distributienet.
Ook professor Dirk Van Hertem, eveneens van het Departement Elektrotechniek (KU Leuven), ziet geen verband met windmolens. “Windmolens kunnen wel een rol spelen, maar veroorzaken zelf geen zwerfstroom”, legt hij uit. “Zo kan bliksem inslaan op een windmolen waardoor de bliksemafleider die stroom dan zal geleiden en via het aardingspunt in de grond zal injecteren, waardoor er een zwerfstroom ontstaat.” Hij benadruk dat tot nu toe weinig onderzoek werd gedaan naar de effecten van stromen op mens en dier.
Conclusie
De bewering dat windmolens koeien doden, klopt niet. Hoewel zwerfstromen in koeienstallen voor problemen kunnen zorgen, zijn windmolens hier geen rechtstreekse oorzaak van. In uitzonderlijke gevallen, zoals na een blikseminslag, kunnen ze een rol spelen, maar onderzoek wijst uit dat de oorzaak meestal ligt bij problemen binnen het melkveebedrijf zelf, zoals slechte aarding of defecte installaties.
✻
