Ja, bijna een derde van de vrouwen in België ervaarde ooit partnergeweld

Maandag 25 november was het internationale dag tegen geweld tegen vrouwen, een jaarlijkse themadag van de Verenigde Naties. Naar aanleiding hiervan deelden politici verschillende cijfers over partnergeweld en feminicide. Deze factcheck neemt die uitspraken onder de loep.

Bijna 1 op 3 vrouwen in België ervaarde minstens één vorm van partnergeweld

Vlaams minister van Welzijn Caroline Gennez (Vooruit) en Europees parlementslid Hilde Vautmans (Open Vld) deelden op hun sociale mediakanalen dat 1 op de 3 vrouwen ooit al eens slachtoffer zou zijn geweest van partnergeweld. Ook Vrouw & Maatschappij, de vrouwenbeweging van cd&v, berichtte hierover.

Cijfers over partnergeweld vinden we terug in het Gender-based Violence Survey-rapport uit 2024, dat werd uitgevoerd in alle 27 lidstaten van de Europese Unie.
Het onderzoek bracht de omvang en gevolgen van gender gerelateerd geweld in kaart. In België werd de bevraging uitgevoerd door het Interfederaal Instituut voor de Statistiek Tussen juli 2021 en augustus 2022 werden 5.494 Belgen bevraagd voor survey: 4.529 vrouwen en 965 mannen.

De bevraging toont aan dat 17,1% van de vrouwen in de EU fysiek geweld, dreigementen of seksueel geweld heeft ervaren door een intieme partner in hun leven. Wanneer ook psychologisch geweld wordt meegerekend, loopt dit percentage op tot 31,3%, iets minder dan 1 op 3 vrouwen. Daarmee ligt België op het Europese gemiddelde.

Bron: EU Gender Based Violence Survey.

Opvallend: ook mannen ervaren partnergeweld in België, met een vergelijkbaar percentage van 33,1%. Bij mannen gaat het in driekwart van de gevallen om psychologisch geweld. Bij vrouwen betreft het vaker een combinatie van meerdere vormen van geweld.

263 gevallen van potentieel dodelijk partnergeweld in België

Vicepremier Petra de Sutter (Groen) deelde op haar Facebookpagina dat er vorig jaar in ons land “ongeveer 260 gevallen van potentieel dodelijk partnergeweld” plaatsvonden en dat daarvan “ongeveer 10 procent effectief dodelijk is afgelopen.” Ze verwijst hiervoor naar een artikel van VRT NWS. Daarin staat dat dit jaar in België al 20 vrouwen overleden als gevolg van dodelijk partnergeweld. Dat komt op ongeveer 10 procent, zegt VRT. Het artikel baseert zich op “informatie van politie en parket”.

 

Het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen (IGVM) krijgt jaarlijks cijfers binnen van het college procureur generaals, ofwel het parket, zegt Marijke Weewauters, senior strategisch adviseur Instituut voor Gelijkheid van Vrouwen en Mannen en experte gendergerelateerd geweld. “Uit die cijfers blijkt dat in 2023 het parket in totaal 263 gevallen van mogelijk dodelijk partnergeweld heeft geclassificeerd. Ongeveer 88% daarvan zijn ‘pogingen tot’ moord, doodslag, vergiftiging gelinkt aan partnergeweld,” legt ze uit. De overige 12% liep fataal af. Dat komt inderdaad overeen met het aantal pogingen dat de Sutter opsomt.

Registraties geven geen volledig beeld

Het IGVM gebruikt cijfers van het parket omdat niet alle zaken die het parket behandelt, worden aangegeven bij de politie. Het aantal registraties vinden we terug in het criminaliteitsrapport van de federale politie. Vorig jaar registreerde de politie 99 zaken voor doodslag en 21 voor moord bij koppels. 13 daarvan kenden een fatale afloop. In totaal waren er vorig jaar 23.277 geregistreerde feiten over fysiek partnergeweld in België.

Deze cijfers gaan over situaties waarbij zowel dader als slachtoffer vrouw of man kunnen zijn. “Betrouwbare cijfers over het geslacht van daders bij moord of doodslag ontbreken vaak”, laat de persdienst van de federale politie weten aan Factcheck.Vlaanderen. In het geval dat de dader bij partnergeweld wél gekend is, gaat het in de meeste gevallen om een man. In drie op tien gevallen om een vrouw.

Maar ook de cijfers van het parket komen niet overeen met de werkelijke hoeveelheid geweldplegingen. “Er werden Zorgcentra voor Seksueel Geweld gecreëerd om in eerste instantie het slachtoffer op te vangen en zorg te verlenen,” vertelt Weewauters. “Daarbij wordt bewijsmateriaal verzameld en bewaard, maar hier wordt enkel gebruik van gemaakt als een slachtoffer ook een aangifte wil doen.”

Wereldwijd laat elke 10 minuten een vrouw het leven door partner of familielid

Eurocommisaris Hadja Lahbib (MR) berichtte op X dat “elke 10 minuten een vrouw het leven laat door toedoen van haar partner of iemand in haar omgeving.” Uit een onderzoek van de Verenigde Naties blijkt dat wereldwijd 85,000 vrouwen en meisjes opzettelijk werden vermoord in 2023. In een bijhorend artikel stellen de auteurs dat in 60% van die moordzaken de dader een familielid of de partner van het slachtoffer was.

Dagelijks sterven volgens het rapport 140 vrouwen of meisjes door hun partner of een nauwe verwant, wat neerkomt op een slachtoffer elke 10 minuten. Het VN-onderzoek baseert zich op beschikbare statistieken uit 112 landen en regio’s. In Europa werd 64% van de fatale slachtoffers van huiselijk geweld vermoord door hun intieme partner.

Volgens Weewauters zijn er geen volledige cijfers over feminicide in België te vinden. Schattingen van IGVM suggereren dat er jaarlijks gemiddeld 30 feminicides en zo’n 140 onderzoeken plaatsvinden naar dodelijk partnergeweld of pogingen daartoe. Maar voor deze cijfers baseert het instituut zich op mediaberichten en de blog ‘Stop Feminicide’. De nieuwe wet op de preventie van feminicide moet er voor zorgen dat er beter onderzoek en statistische gegevens verzameld worden. “We hebben ook een officiële werkgroep opgestart om hun statistieken te verbeteren, om deze in lijn te brengen met de verplichtingen van de wet Femicinide,” vertelt Weewauters. 

Bron: VN-Bureau voor Drugs en Criminaliteit.

Conclusie

De cijfers die naar aanleiding van de dag tegen geweld tegen vrouwen werden gedeeld, kloppen grotendeels. Bijna een op drie Belgische vrouwen ervaarde ooit een vorm van fysiek, seksueel of psychologisch geweld. Vorig jaar werden in ons land ongeveer 260 mogelijke gevallen van dodelijk partnergeweld gemeld. En wereldwijd toont een VN-rapport dat om de tien minuten een vrouw sterft door toedoen van een familielid.