Geen bewijs dat een uur floaten gelijk staat aan vijf uur slaap

In een TikTok-video op het account van het Nederlandse Rein Welness Spa vertelt influencer Tamara el Tohamy dat ze hoorde dat een uur floaten gelijkstaat aan vijf uur slaap. Ook in het bijschrift beweert de welness dat. Rein Welness Spa is overigens niet de enige die dat beweert. Adverteerders beweren al sinds minstens 2014 dat een uur floaten gelijk staat aan meerdere uren slaap. Maar dat is een overdreven bewering waarvoor geen wetenschappelijk bewijs bestaat.

Wat is floaten

Floating is een type Restricted Environmental Stimulation Therapy (REST). REST heeft als doel systematisch externe zintuiglijke input en stimulansen naar het zenuwstelsel te verzwakken. Dat moet een staat van diepe ontspanning teweegbrengen. Bij floating gebeurt dat in een licht- en geluidswerende kamer met een bad gevuld met water en epsomzout. Dankzij dat epsomzout kan je op het water drijven. 

Beperkt onderzoek naar floating

Onderzoek naar floating wijst er wel op dat het kan helpen om beter te slapen. Maar het effect van floaten op slaap is nog niet genoeg onderzocht om er algemene conclusies uit te trekken.

Professor Johan Verbraecken, slaapspecialist aan het UZ Antwerpen duidt: “Dat een uur gelijkstaat aan vijf lijkt me al sterk. Zelfs met doorgedreven therapieën voor insomnia zoals cognitieve gedragstherapie zijn de resultaten heel wisselend. Dat leidt tot een half uur tot een uur meer slaap en uitzonderlijk een paar uur meer slaap. Vijf uur meer slaap is onmogelijk.”

In een recente review (in preprint) van de wetenschappelijke literatuur over floating van 1960 tot 2023 waarschuwen de auteurs ervoor dat bepaalde toepassingen van floating nog weinig bestudeerd zijn. Door de beperkte hoeveelheid onderzoek zijn ook de bevindingen over slaap niet generaliseerbaar. Ook Johan Verbraecken wijst erop dat er nog objectieve metingen nodig zijn.

Een eerdere review wijst er bovendien op dat veel onderzoek naar floating zich niet specifiek op slaap richtte maar dat het effect op slaap een van vele onderzoeksuitkomsten was. De studies tonen aan dat floating kan helpen bij vooral zelfgerapporteerde slaapproblemen. Maar er is nog meer onderzoek nodig om aan te tonen dat het ook bij slaapproblemen op klinisch niveau effectief is. In een beoordeling van de kwaliteit van de studies in deze review scoorden bovendien zeven van de negen onder de helft.

Effecten op slaap

De onderzochte effecten op slaap zijn beperkter. “In een studie verbeterde de slaapefficiëntie of de verhouding tussen de tijd in bed en de slaaptijd nauwelijks. Dat wijst er ook op dat de effecten niet heel sterk zijn”, zegt Professor Verbraecken. Hij wijst ook op de gemengde onderzoeksresultaten: “Het is niet zeker dat floating de slaap verbetert. Het verbetert misschien eerder depressie. De resultaten van het onderzoek zijn gemengd. Een aantal toonde verbetering, een aantal toonde geen verbetering. Onderzoek op een klein aantal patiënten is niet conclusief.”

Onderzoek bij patiënten met insomnia of slapeloosheid uit 1989 wees er op dat floating slaaplatentie kan verlagen. Dat wil zeggen dat het minder lang duurt om in slaap te vallen. Dat effect werd pas significant vanaf 12 weken na het einde van de behandeling. Bovendien zorgden relaxatieoefeningen voor een vergelijkbare vermindering van de slaaplatentie.

Recenter onderzoek uit 2022 toonde gemengde effecten op de participanten met insomnia. Participanten die het meeste verbetering ervaarden waren twintigers wat erop kan wijzen dat floaten beter helpt bij slaapproblemen voor jongvolwassenen. De positieve effecten lijken onafhankelijk te zijn van het aantal sessies.

Daarnaast wees een onderzoek op één persoon erop dat het niveau van bewustzijn tijdens floaten vergelijkbaar was met stadium 1 slaap of de inslaapfase. Het vervangt dus niet je diepe slaap.

Professor Verbraecken wijst erop dat de effecten afhankelijk zijn van het profiel van de patiënten. “Voor mensen met chronische pijn verhoogt de pijndrempel door floating. We zien effecten bij mensen die angstig of depressief zijn. Voor hen is er een grotere kans om te verbeteren. Maar dat wil nog niet zeggen dat ze vijf uur meer slapen.”

Verklaringen voor de effecten op slaap

Er zijn meerdere mogelijke verklaringen voor die positieve effecten op slaap. Een eerste verklaring is dat floating helpt om te ontspannen, wat dan weer helpt om te slapen. Floating zou daarnaast helpen om met negatieve emoties om te gaan en daardoor de slaap te verbeteren. De derde verklaring is dat is dat floating tot een lichte verandering in het bewustzijn leidt, vergelijkbaar met dagdromen of de inslaapfase. Die staat van bewustzijn combineert mogelijk het positieve effect op emoties en het ontspannende effect.

Conclusie

Hoewel floaten kan helpen om sneller in slaap te vallen en efficiënter te slapen, is er geen bewijs dat een uur floaten gelijk staat aan vijf uur slaap. De toestand van iemand die float, lijkt vergelijkbaar te zijn met de inslaapfase. Maar ook naar die effecten op slaap is meer onderzoek nodig.