Statistieken over overlijdens in Engeland uit context gehaald

Nederlandse blogsites kopten dat in Engeland 1 op de 246 mensen binnen de 60 dagen stierf na toediening van een coronavaccin. De claim is gebaseerd op echte statistieken, maar mist context. Het overgrote deel van overleden mensen was ouder dan 70. De statistieken tonen gewoon alle vastgestelde overlijdens: er is geen verband met vaccins. Het sterftecijfer ligt net lager bij gevaccineerden.

31 augustus 2022

Nederlandse blogsites kopten dat in Engeland 1 op de 246 mensen binnen de 60 dagen stierf na toediening van een coronavaccin. De claim is gebaseerd op echte cijfers van het Britse statistiekbureau, maar mist context.

De overlijdens zijn geen gevolg van het vaccin. Het gaat gewoon om vastgestelde overlijdens van personen die een vaccin kregen. Meer dan 80% van deze overlijdens waren mensen ouder dan 70.

Gestandaardiseerde sterftecijfers houden rekening met leeftijdsverschillen tussen groepen. Dit sterftecijfer ligt hoger bij wie geen vaccin kreeg.

De Nederlandse website Frontnieuws publiceerde in augustus een artikel met de opvallende titel: “1 op elke 246 gevaccineerden is gestorven binnen 60 dagen na de Covid-19 vaccinatie in Engeland volgens de Britse regering”. Dissident pikte het artikel enkele dagen later op en gaat sindsdien ook massaal rond op Twitter.

Frontnieuws nam het artikel letterlijk over van ‘The Exposé’, een onlineblog die volgens Full Fact bekend staat voor het verspreiden van misleidende informatie over de coronapandemie.

Gegevens van Britse statistiekbureau tonen alle overlijdens

Het artikel van Frontnieuws verwijst naar gegevens die afkomstig zijn van het Britse Office for National Statistics (ONS). Deze officiële instantie verzamelt en analyseert onder meer statistieken over de bevolking van het Verenigd Konikrijk. In juli publiceerde het ONS een rapport met de sterftecijfers volgens vaccinatiestatus in Engeland tussen 1 januari 2021 en 31 mei 2022.

Een van de statistieken uit dit rapport is het aantal overlijdens per week na toediening van een coronavaccin. Die kan je vinden in tabel 9 van dit bestand. Voor de duidelijkheid: deze personen stierven niet als gevolg van het vaccin. Het gaat hier gewoon om vastgestelde overlijdens van personen die een vaccin kregen.

Een verband tussen deze overlijdens en de toediening van coronavaccins is er niet.

Juiste cijfers uit context getrokken

De absolute cijfers uit de berekeningen in het artikel van Frontnieuws correct. Het artikel telde alle overlijdens die werden vastgesteld in de eerste negen weken na toediening van een vaccin. Het ging in totaal om 180.659 overlijdens, waarvan 14.103 door Covid-19. Dat getal werd nadien gedeeld door het totale aantal gevaccineerde personen in Engeland. Op 31 mei 2022 lag dat aantal op 44.976.250.

180.659 overlijdens op een totaal van 44.976.250 gevaccineerde personen komt neer op 0,40%. Dat is gelijk aan 40 op 10.000 of 1 op 250. In de eerste negen weken na toediening van een vaccin stierven dus 1 op de 250 personen.

Maar deze berekeningen houden geen rekening met grote verschillen in leeftijdscategorieën. Op die manier worden de gegevens uit hun context getrokken.

83% van alle overlijdens waren mensen ouder dan 70

In het artikel van Frontnieuws worden de overlijdens uit alle leeftijdscategorieën bij elkaar opgeteld. Het is echter van belang om aandacht te hebben voor de verschillen tussen de leeftijdscategorieën. Een blik op de data van het ONS leert dat 83% van de overlijdens vastgesteld werden bij personen ouder de 70 jaar. Het gaat om 149.177 overlijdens van de 180.659.

Het overgrote deel van het totale aantal overlijdens werd dus vastgesteld bij de oudere populatie.

Hogere vaccinatiegraad bij ouderen

Ook de demografie van gevaccineerde en niet-gevaccineerde individuen is in dit kader belangrijk. Jongere bevolkingsgroepen in Engeland hebben lagere vaccinatiecijfers dan oudere leeftijdsgroepen. We vinden dus vooral een hoge vaccinatiegraad terug bij ouderen.

In het COVID-vaccinatieprogramma van het Verenigd Koninkrijk krijgen de kwetsbaren en ouderen bovendien voorrang bij de eerste twee vaccinaties en de booster. Dat zorgt ervoor dat het vooral deze groepen zijn die het meest gevaccineerd worden.

Aangezien zowel het risico op overlijden als de vaccinatiegraad sterk varieert naargelang de leeftijdsgroep is het misleidend om die leeftijdscategorieën zomaar samen te voegen bij de optelling van het aantal overlijdens.

Sterftecijfer lager bij gevaccineerden

Om de mortaliteit volgens vaccinatiestatus te vergelijken, worden zogenaamde ‘age standardised mortality rates’ (ASMR’s) of ‘gestandaardiseerde sterftecijfers’ berekend. Deze graadmeter maakt de vergelijking mogelijk tussen groepen waarbij de leeftijdsverhoudingen verschillen. De ASMR’s vind je terug in tabel 3 van het ONS-bestand.

Voor de totale periode van januari 2021 en mei 2022 waren die ASMR’s hoger bij ongevaccineerde personen dan bij gevaccineerde personen. De ASMR bij ongevaccineerden lag op 2338 doden per 100,000 personen. Bij wie minstens 1 vaccin kreeg, lag dat cijfer op 957 per 100,000. De ASMR is het laagst bij wie een booster kreeg.

Sterftecijfers uit Engeland al vaker verkeerd geïnterpreteerd

Het is niet de eerste keer dat blogsites Engelse data uit de context halen. Dat blijkt uit eerdere factchecks van de persagentschappen Reuters en AAP (Australian Associated Press). De interpretatie van deze gegevens geeft soms een vertekend beeld van de realiteit. Het is daarom belangrijk de context te begrijpen.

Conclusie

De claim dat in Engeland 1 op de 246 personen stierf binnen de 60 dagen na vaccinatie mist context. Het overgrote deel van deze mensen was ouder dan 70. De statistieken tonen gewoon alle vastgestelde overlijdens: er is geen verband met vaccins. Het sterftecijfer ligt net lager bij gevaccineerden.

✻

Geraadpleegde Bronnen

Hanna Piens

Hanna studeerde eerst Rechten aan de Universiteit van Gent en daarna Journalistiek aan de KU Leuven. Ze werkte als medewerker van de VRT Nieuwsombudsdienst en is momenteel jurist bij de FOD Economie. Sinds april 2022 schrijft ze voor Factcheck.Vlaanderen.

✻

Steun ons!